Animelerde Hitaplar ve Saygı Ekleri İfadeleri

1,801

San(さん) : Tanımadığınız ve ya mesafeli olduğunuz kişilere bunu söylersiniz, cinsiyet ayrımı falan yoktur. Bazen evli eşler birbirine bu ek ile hitap ediyormuş. Resmi bir ektir, size yakın olmayan birisine mutlaka “san” demelisiniz. Bazen han diye de telaffuz edilir ve samadan türemiştir. Türkçe karşılığı bay, bayan gibi bir şey.

Kun(君) : Kun eki de genelde genç erkekler ve küçük erkek çocuklar için kullanılır. Arkadaşlarınıza, ailedeki yaşıtlarınıza veya sizden küçük birine bu ek ile hitap edebilirsiniz. Aranızdaki yaş farkına göre, 3-5 yaşındaki veya 10 yaşlarındaki küçük erkek çocuklarına, hatta sizin yaşınıza göre küçük sayılıyorsa 15-20 yaşlarındaki gençlere de kun diye hitap edebilirsiniz.

Chan(ちゃん) : Kun ekinin kadın versiyonudur. Bazen cinsiyeti farketmeksizin bebeklerde de kullanılır ama burada sevimlilik içeren bir ek olarak kullanılmaktadır. Türkçe’de “-cik” eki gibi düşünülebilir. Kullandığın kişiyi şirin bulduğun anlamına geliyor yani. Bu ek, çoğunlukla çocuklara, yakın arkadaşlara, büyükler tarafından küçük çocuklara ve genç erkeklerin sevgililerine karşı kullanılır. Ayrıca tatlı hayvanlara da böyle hitap edebilirsiniz. Ve bazı kişiler kendisinden bahsederken bu eki kullanabilir.

Swan, Chwan, Chin: Cıvıklık yaparak -san veya -chan kullanımı denilebilir.

Bō(坊) : Bu da chan gibi bir sevimlilik, tatlılık ekidir. Bebek ve küçük çocuklara kullanılır. Bir de bu ek kızlar için kullanılmaz. Sadece erkekler kullanılır.

Tan(たん) : Bu ek bebeksi bir şekilde chan ya da san demenin bir yoludur. -Chama veya -Tama olarak kullanılabilir.

Sama(様) : Yüksek derecede saygı bildirir ve günlük hayatta pek kullanılmaz. Karşıdakini yüceltir çünkü bu ek ve hayranlık içerir. Eğer kendinizden bahsederken bu eki kullanırsanız çok kibirli olarak algılanırsınıız ama bazen ironi yapmak için kullanabilirsiniz. Müşterilere de sama ekiyle hitap edilebilir. Aynı şekilde tiyatro oyunlarında seyircilere de(okyaku -sama) bununla hitap edilebilir. Eski çağlarda normal samuraylar daimyoulara -sama ile hitap ederken, çiftçiler de samuraylara böyle hitap ediyordu. Yüceltme dışında bağlılık anlamı da var yani. Birkaç farklı kullanımı var, şöyle:

Ore-sama :“Ore” ben demektir. Kendini üstün görme,karşı tarafı aşağılama anlamı vardır.
O-machidō-sama : Beklettiğim için üzgünüm anlamı vardır. Daha doğrusu daha geç gelen kişi söyler bunu, mesela biriyle buluşacağın zaman buluşacağın kişi planlanan vakitten önce geldiyse ve sen planlanan vakitte geldiysen yine de O-machidō-sama denilir.
O-tsukare-sama : Bir kişi çok çalıştıktan sonra söylenen bir tabir.Tam türkçe anlamı yok.
Go-kurō-sama : Çabalayan, gayret eden insanları takdir ederken kullanılır, O tsukare-sama ile benzer.

Senpai(先輩) : Aynı alanda sizden üst olan kişilere söylenir. Okullarda, işyerlerinde, spor klüplerinde(dövüş salonu vs…) falan kullanılır bu ek. Örneğin okullarrda üst sınıftakilere senpai diye hitap edilir. Önemli iki nokta var burada. İş ortamında patrona senpai denilmez ve senpai “sempai” şeklinde telaffuz edilmelidir. Bir de, senpai sadece saygı eki olarak değil, kişinin adı yerine geçerek de kullanılabilir.

Kohai(後輩) : İşte bu da senpainin tersi. Birine senpai dediğinizde siz de kohai oluyorsunuz. Bu ek pek yaygın değildir ve bunun yerine kun eki kullanılır.

Hakase(博士) : Bu ek ise bayağı yüksek akademik tecbüresi olan insanlar için kullanılır. Profesör gibi.

Sensei(先生) : Doktor, bilim adamı, siyasetçi, yazar, öğretmen vb… otorite sahiplerine karşı kullanılır. Türkçeye hoca, üstat diye çevirebiliriz. Yine bu da kişinin adı yerine geçebilir.

Tono(殿) : Bir özel isimle birlikte kullanılınca dono(どの) şeklinde telaffuz edilir. Sama ekinin bir seviye altındadır. Gün içinde kullanılmaz ama bazı iş yazılarında, sertifikalarda ve ödüllerde bu ünvan kullanılır.

Şi(氏) : Bu ek resmi yazılar ve konuşmalarda tanınmayan kişilere seslenmek için kullanılır. Yasal belgelerde, akademik makalelerde ve benzer resmi yazınlarda kullanılır.

Ue(上) : Tam olarak karşılığı “üstünde” olan bir saygı ekidir ve yüksek saygı barındırır. Günümüzde pek sık kullanılmaz. Örnek vermek gerekirse Chichi -ue (父上), haha -ue(母上) ve ane -ue (姉上) güzel örnekler olabilir. Bunlar sırasıyla Baba, Anne ve Abla demektir.

Heika(陛下) : Bu ek ise hükümdarları nitelerken kullanılır. Majesteleri gibi bir şey oluyor yani. Mesela eminim duydunuz(özellikle İkinci Dünya Savaşı’yla ilgilenenler biliyordur) “Tennō Heika Banzai” nin anlamı “Majesteleri İmparator çok yaşa!” dır. Tek başına da kullanılabilir.

Denka(殿下) : Saltanat için kullanılır.

Kakka(閣下) : Kraliyet ailesinden olmayan devlet başkanlarına hitapta kullanılır. Yine tek başına da kullanılabilir.

Chichi -ue, Otou -san, Papa : Hepsi baba anlamına geliyor ama aralarında bir saygı sıralaması var, o da şöyle: Chici -ue > Otou -san > Papa. Fakat Chichi -ue’yi sadece kendi babamız için kullanabiliriz, başkalarının babasına seslenirken kullanılmaz.

Oyaji : İhtihar anlamına gelir. Babalara söylendiğinde Türkçedeki “peder” kelimesini karşılar.

Haha -ue, Okaa -san, Haha, Mama : Hepsi anne anlamına geliyor ama aralarında bir saygı sıralaması var, o da şöyle: Haha -ue > Okaa -san > Haha > Mama. Fakat Haha ve Haha -ue’yi sadece kendi annemiz için kullanabiliriz, başkalarının annesine seslenirken kullanılmazlar.

-Desu : Türkçedeki isim fiile denk gelir, -dır, eki. Birkaç farklı kullanımı var, şöyle:

-De gozaru : Eski zamanların -desu kalıbıdır ve Meiji reformlarıyla birlikte kullanımı hayli azalmıştır. Günlük hayatta görmeniz çok zor.

-Dattebayo : Hokkaido ağzının -desu kalıbıdır. Daha iyi anlamanız için, Karadeniz ağzındaki “-da” ekine benzetilebilir. Naruto izleyenler çokça duymuştur zaten bunu.

Onii, Ani : İkisi de ağabey demektir. Onii -san, Onii -chan, Onii -sama, Ani -sama ve Aniki gibi şekillerinde kullanılabilir.

Onee, Ane: İkisi de abla demektir. Onee -san, Onee -chan, Onee -sama, Ane -ue gibi şekillerde kullanılabilir.